Geschenken aan mijn (klein)kinderen: hoe zit het met de schenk- of erfbelasting?

Zowel bij een schenking als een gebruikelijk geschenk gaat het om een vermogensbestanddeel dat door de schenker wordt overgedragen aan de begiftigde, zonder dat hiervoor een directe tegenprestatie is. Het gaat in beide gevallen om een zogenaamde ‘kosteloze beschikking’.

De klassieke schenking is een overeenkomst waarbij de schenker gratis en in principe onherroepelijk afstand doet van een goed ten gunste van de begunstigde die dat goed aanvaardt. Voorbeelden van klassieke schenkingen zijn de schenking van (een deel van) een onroerend goed, een roerend goed zoals een auto, maar ook de schenking van een som geld via bankoverschrijving (de zogenaamde bankgift). Deze schenkingen zijn belastbaar met schenkbelasting.

Gebeurt de schenking bij notariële akte? Dan zal de notaris ervoor zorgen dat de schenkbelasting wordt betaald aan de fiscus. Een bankgift kan plaatsvinden zonder tussenkomst van een notaris. Hetzelfde geldt voor een handgift. Dat is een schenking die plaatsvindt door een goed (bijvoorbeeld een biljet van 50 euro) te overhandigen aan de begiftigde. Als de schenker binnen de drie jaar na de schenking komt te overlijden, kan de fiscus zowel bij de handgift als bij de bankgift erfbelasting heffen. En let op: vanaf 2025 wordt deze zogenaamde verdachte periode verlengd tot vijf jaar.

De spelregels zijn anders voor de zogenaamde gebruikelijke schenkingen, ook wel gelegenheidsgeschenken genoemd. In principe gaat het hier ook om schenkingen, maar die moeten voldoen aan bepaalde criteria die jammer genoeg (nog) niet zijn gedefinieerd in de wetgeving. Uit beperkte rechtspraak en rechtsleer blijkt dat er sprake is van een gebruikelijk geschenk wanneer:

Wat er concreet met de financiële situatie onder punt 2 wordt bedoeld, is evenmin gedefinieerd. Het zou hier om de inkomsten kunnen gaan van de schenker, dan wel zijn gehele vermogen. Volgens bepaalde rechtsgeleerden zou een schenker jaarlijks 1% van zijn vermogen kunnen weggeven als ‘gebruikelijk geschenk’. Maar ook dit is een ongeschreven regel.

De fiscus kan schenkingen die drie jaar (vanaf 2025: vijf jaar) voor het overlijden hebben plaatsgevonden, belasten met erfbelasting als er op deze schenkingen geen schenkbelasting werd betaald gedurende het leven van de schenker. Het klassieke voorbeeld hiervan is de bankgift: de vader schrijft een geldsom over naar de zoon als schenking. Als de vader gedurende de verdachte periode overlijdt, zal de zoon erfbelasting betalen op de geldsom. Dit kan men vermijden door een overeenkomst op te maken ter bewijs van het bestaan van de bankgift (vaak ‘pacte-adjoint’ genoemd). Deze overeenkomst kan dan gedurende het leven van de schenker, bijvoorbeeld bij zijn nakend overlijden, ter registratie worden aangeboden. Voor de registratie betaalt men dan de schenkbelasting en wanneer de schenker uiteindelijk komt te overlijden is er op het geschonken bedrag geen erfbelasting meer verschuldigd. Let wel: de registratie van de pacte-adjoint is niet meer mogelijk na het overlijden van de schenker.

Het voorgaande geldt dus voor de klassieke schenking. Maar als we te maken hebben met een gebruikelijk geschenk, dan is dit geschenk in principe onbelast. Als je elk jaar aan je kinderen kerstcadeaus hebt gegeven, die in verhouding staan tot je vermogen, dan zijn deze cadeaus dus niet belastbaar door de fiscus. Er zal dan ook geen erfbelasting verschuldigd zijn als je overlijdt binnen de verdachte periode van drie jaar. Vanaf 2025 bedraagt de verdachte periode vijf jaar.

Wens je een gebruikelijk geschenk te geven door een overschrijving op de rekening? Vermeld dan in de mededeling wat de gelegenheid is van dit geschenk. Bijvoorbeeld ‘proficiat met je verjaardag’ of ‘gefeliciteerd met je diploma’. Het is in ieder geval afgeraden om ‘schenking’ te vermelden.

Ten slotte willen we er nog aan toevoegen dat niet elke kosteloze uitgave onder de loep wordt genomen door de fiscus. Als de toekomstige erflater kleine uitgaven doet die kaderen binnen zijn normale uitgaven en die nauwelijks zijn vermogen aantasten, dan moet er geen verantwoording worden afgelegd en is een bijzondere gelegenheid evenmin vereist. Bij wijze van voorbeeld kan men denken aan de grootvader die elke week wat zakgeld geeft aan zijn kleinzoon.

Het verschil tussen een klassieke schenking en een gebruikelijk geschenk is niet altijd even makkelijk te bepalen. En dat is jammer als je ziet welke fiscale implicaties dit kan hebben. Aarzel daarom niet om contact op te nemen met onze experts. Ze helpen je graag verder.