Vermogen

De zorgvolmacht: hoe je jouw toekomst en die van je onderneming verzekert.

Eline Ordies

•

14 mai 2024

Als zelfstandige ondernemer ben je het gewoon om risico’s te nemen en de juiste keuzes te maken voor de groei van jouw bedrijf. Maar dacht je ook al na over wat er gebeurt als je zelf niet meer in staat bent om die beslissingen te nemen? Een onverwachte ziekte of plots ongeluk kan namelijk iedereen overkomen. In dat geval kan een zorgvolmacht van onschatbare waarde zijn.

Een zorgvolmacht, wat is dat?

Een zorgvolmacht is een juridisch document waarin jij als lastgever vastlegt wie handelingen voor jou mag stellen als je dat zelf niet meer kan, omdat je wilsonbekwaam bent geworden. Denk aan situaties zoals een ongeval, ziekte of als je simpelweg een dagje ouder wordt. Door voorafgaandelijk vast te leggen wie wanneer welke beslissingen voor jou mag maken, vermijd je een gerechtelijke tussenkomst door een vrederechter.

Hoe ruim of beperkt de lastgeving moet zijn, bepaal je zelf aan de hand van jouw individuele situatie. Je kan ervoor kiezen om één lasthebber de volledige volmacht toe te kennen, of net meerdere lasthebbers aan te stellen die samen de taak op zich zullen nemen. Zo kan je bijvoorbeeld een lasthebber kiezen die alleen jouw bankverrichtingen uitvoert en daarnaast nog twee andere lasthebbers die jouw rekeningen beheren én bepaalde handelingen van je onderneming overnemen.

Welke bevoegdheid krijgt de lasthebber?

Als lastgever krijg je veel vrijheid bij het opstellen van de zorgvolmacht en de bevoegdheid die je wil toekennen aan jouw lasthebber. We sommen enkele mogelijke handelingen op:

Handelingen m.b.t. jouw vermogen

Daden van beheer:
- Bankrekeningen openen of sluiten
- Beleggingsportefeuilles beheren
- Huurcontracten aangaan of beëindigen
- …
Daden van beschikking:
- Verkopen van vastgoed
- Schenken van vastgoed, gelden, aandelen van een vennootschap, …
- Verkoop van aandelen
- …

2. Handelingen m.b.t. jouw persoon

De keuze tot een opname in het rusthuis of een verzorgingsinstelling
Het raadplegen van het patiëntendossier
…

Ook in het kader van successieplanning is de zorgvolmacht van essentieel belang: door de lasthebber toe te laten het vermogen van de lastgever te herstructureren of over te dragen naar de volgende generatie, wordt zelfs bij wilsonbekwaamheid de gemoedsrust van de lastgever verder gewaarborgd.

Wat kan je niet in een zorgvolmacht opnemen?

Uiteraard zijn er ook handelingen die niet kunnen. Zo kan de lastgever geen volmacht geven voor het stellen van hoogst persoonlijke handelingen, denk bijvoorbeeld aan:

Het opmaken of herroepen van een testament.
Huwen of scheiden.
Wilsverklaringen zoals euthanasie, orgaandonatie of het weigeren van levensverlengende maatregelen.

Welke cruciale rol speelt de zorgvolmacht voor ondernemers?

1. Uitoefenen van het stemrecht op de algemene vergadering.

Afhankelijk van de vorm van je vennootschap, is er een verschil van wat je kan opnemen in de zorgvolmacht:

Ben je eigenaar van een besloten vennootschap? Dan kan je de lasthebber het stemrecht uitoefenen op de algemene vergadering van de vennootschap waarin je aandeelhouder bent.
Ben je eigenaar van een naamloze vennootschap? Hierbij vereist het vennootschapsrecht dat de lasthebber het stemrecht pas kan uitoefenen “(…) voor specifieke vergaderingen of vergaderingen die gedurende een bepaalde periode worden gehouden”. Deze vereiste staat helaas haaks op de algemene aard van de zorgvolmacht.

Onze tip: in deze situaties voorzie je best een regeling in je statuten.

2. Delegeren van bestuursdaden.

Dit kan nooit, ongeacht de vennootschapsvorm. Bestuursdaden zijn namelijk voorbehouden aan bestuurders. Uiteraard kan de lasthebber zichzelf wel aanduiden als bestuurder als deze over de meerderheid van de stemrechten in de vennootschap beschikt.

3. Verkopen van de onderneming.

Onze tip: zorg ervoor dat de lasthebber een marktconform waarderingsverslag moet laten opmaken waar slechts uitzonderlijk van mag worden afgeweken vooraleer jouw aandelen verkocht mogen worden. Je wil bijvoorbeeld na het ontwaken uit een coma niet ontdekken dat jouw lasthebber je levenswerk voor een appel en een ei verkocht heeft…

Hoe stel ik een zorgvolmacht op?

1. Je moet wilsbekwaam zijn

Als je een zorgvolmacht wil opstellen, moet je mentaal in staat zijn om te beseffen welke gevolgen dat met zich meebrengt. Bij het ondertekenen van de zorgvolmacht moet je dus met andere woorden wilsbekwaam zijn. Bovendien kan je jouw zorgvolmacht steeds wijzigingen en herroepen, zolang je maar wilsbekwaam bent.

2. Schriftelijk en onderhands of notarieel

Een zorgvolmacht moet altijd schriftelijk worden opgesteld. Dit kan zowel in een onderhandse of notariële akte, maar nooit mondeling. Belangrijk om te weten is dat een notariële akte noodzakelijk is als er handelingen met een notariële tussenkomst worden opgenomen in de zorgvolmacht, denk bijvoorbeeld aan het schenken of verkopen van onroerende goederen. Verder zijn er geen verplichte vormvereisten.

3. Centraal Register voor Lastgevingsovereenkomsten (CRL)

Iedere zorgvolmacht moet worden geregistreerd in het Centraal Register voor Lastgevingen (CRL). Bij een notariële zorgvolmacht doet de notaris dat, bij een onderhandse zorgvolmacht moet je het document eerst eensluidend laten verklaren door een notaris of gemeentelijk ambtenaar, daarna kan je een afschrift neerleggen op de griffie van het vredegerecht van de verblijfplaats van de lastgever. Zo kan men makkelijk terugvinden of er voor een bepaalde persoon al een zorgvolmacht werd opgemaakt. Zonder deze registratie heeft de volmacht bij wilsonbekwaamheid geen uitwerking, en dat is meteen een belangrijk verschil met bijvoorbeeld een bankvolmacht: bij wilsonbekwaamheid blijft de zorgvolmacht voortduren, een bankvolmacht wordt geblokkeerd.

Wanneer start en eindigt de zorgvolmacht?

Jouw zorgvolmacht kan op 2 ogenblikken van start gaan:

Meestal start je zorgvolmacht wanneer je wilsonbekwaam bent. Op dit moment ben je mentaal en/of fysiek dus niet meer in staat om je eigen beslissingen te nemen en mogen de afgesproken lasthebbers optreden via jouw volmacht. Om die feitelijke situatie vast te stellen wordt vaak beroep gedaan op één of meer artsen die een verslag moeten opmaken.
Wanneer je wél nog wilsbekwaam bent, maar je bijvoorbeeld moeilijk te been bent of een dagje ouder wordt, kan je er ook zelf voor kiezen om nu al (een deel van) jouw zorgvolmacht te laten starten, onmiddellijk bij ondertekening. Zie het als jezelf ontlasten waar je dat al wil en kan door bijvoorbeeld je partner of kinderen.

Ook het einde van de zorgvolmacht kan om verschillende redenen gebeuren:

Het spreekt voor zich dat het overlijden van de lastgever een einde maakt aan de zorgvolmacht. Er is in dit geval namelijk geen persoon meer om te beschermen.
Had jouw zorgvolmacht een beperkte duur? Dan eindigt die wanneer die tijd is verstreken.
Ben je nog wilsbekwaam en ben je het vertrouwen in jouw huidige lasthebber(s) verloren? Dan kan je jouw lasthebbers veranderen, of de zorgvolmacht zelf stopzetten, op voorwaarde dat je op dat ogenblik nog wilsbekwaam bent.
De vrederechter kan een einde maken aan de zorgvolmacht, bijvoorbeeld als er sprake is van misbruik of als er bijkomende gerechtelijke bescherming nodig is.
Natuurlijk kan het ook gebeuren dat de lasthebber zelf overlijdt, wilsonbekwaam wordt of zijn taak neerlegt.

Onze tip: we raden aan om in de zorgvolmacht een opvolgend lasthebber te voorzien.

Heb je vragen over jouw zorgvolmacht? Of wil je er graag onmiddellijk aan beginnen met de hulp van onze experts? Aarzel niet om contact op te nemen met een PIA-kantoor in jouw buurt. Wij helpen je graag verder.